ГІСТАРЫЧНАЯ ЗАБУДОВА ВУЛІЦЫ КІРЫЛА І МЯФОДЗІЯ
VULICA KIRYLA I MIAFODZIJA HISTORICAL BUILDINGS
Выгляд Верхняга рынка з Траецкай гары. Малюнак Язэпа Драздовіча 1919 г.
Вуліца Кірылы і Мяфодзія, былая Бернардзінская, у XVII-XVIII ст. праз мост звязвала дзве гістарычныя часткі Мінска - Верхні горад і Траецкую гару.
Фрагмент мапы 1790 года
5-кляштар бернардзінцаў 6-кляштар бернардзінак
Мапа Мінска 1790 года
На рагу вуліц Зыбіцкай і Бернардзінскай знаходзіліся пабудовы Мінскага кляштара бернардзінак, заснаванага ў 1633 годзе, дзякуючы фундацыі троцкага ваяводы Аляксандра Слушкі. У 1630 -м годзе у Мінску з'явіліся першыя бернардзінкі. Спачатку ў іх не было свайго касцёла і кляштара. Сярод першых мінскіх бернардзінак лічылася Людвіна Завішанка - дачка віцебскага кашталяна Мікалая Завішы.
Першым фундатарам кляштара бернардзінак стаў трокскі ваявода Аляксандр Слушка, дзякуючы намаганням якога ў 1633 г. быў пабудаваны драўляны касцёл і жылы корпус. Адначасова Слушка падараваў кляштару маёнтак Гатаў з чатырма вёскамі, столькімі ж карчмамі, двума млынамі, гэты маёнтак налічваў больш за 109 валок ворнай зямлі. У 1642 г. па ініцыятыве таго ж Слушкі пачалося будаўніцтва новага мураванага касцёла і будынкаў кляштара.
Дабудаваць іх перашкодзілі ваенныя падзеі сярэдзіны XVII ст., і толькі ў 1687 г. новы касцёл быў кансекраваны ў гонар Звеставання.
У галоўным алтары святыні знаходзіўся цудатворны абраз Маці Божай, якому нават была прысвечана спецыяльная кніга.
Мінскі абраз Маці Божай, Мінская Адзігітрыя
Кафедральны сабор Сашэсця Святога Духа. Мінск
Пасля пажару ў 1741 годзе комплекс кляштара бернардзінак аднавілі і рэканструявалі, а ў 1760-я гады ў касцёле закончылася будаўніцтва новага манументальнага мураванага алтара. Паводле візіт і інвентароў канца XVIII - першай паловы XIX ст.касцёл Звеставання Найсвяцейшай Панны Марыі, пабудаваны ў стылі барока, уяўляў трохнававую 6-слуповую базіліку з двухвежавым галоўным фасадам. Цэнтральная нава перакрыта цыліндрычнымі скляпеннямі, а бакавыя навы - крыжовымі.
У канцы XVIII ст. інтэр'еры святыні ўпрыгожвалі сем стукавых алтароў. Да касцёла з поўначы прамыкаў двухпавярховы жылы корпус кляштара, які меў П-падобны план.
План касцёла і кляштара бернардзінак, зроблены ў 1869 годзе. Менск.
На рагу Зыбіцкай і Бернардзінскай вуліц была пабудавана вялікая мураваная афіцына. На тэрыторыі комплексу знаходзіўся сад і драўляныя гаспадарчыя пабудовы. У 1819 годзе паводле праекта мінскага губернскага архітэктара Міхаіла Чахоўскага была рэканструявана афіцына кляштара бернардзінак. Пасля таго, як ў 1863 годзе кляштар быў зачынены, у гэтай афіцыне быў змешчаны так званы «шляхетны» пансіён мадам Парнікель, у якой атрымлівалі адукацыю дзяўчаты з дваранскіх сямей.
Каля 1842 г. у мінскім кляштары бернардзінак знаходзілася 20 законніц-бернардзінак, паслушніца, кандыдатка і дзве законніцы ордэна тэрцыярак. У ім выхоўваліся таксама каля 20 дзяўчат, большасць з якіх страціла бацькоў .
У 1853 годзе кляштар быў зачынены, а яго будынкі перададзены праваслаўнай царкве. З 1870 года тут размяшчаўся праваслаўны манастыр Святога Духа.
На супрацьлеглым баку вуліцы ўзвышаліся муры кляштара бернардзінцаў, заснаванага ў 1624 годзе, які займаў пляц, абмежаваны Высокім рынкам, дзвюма Бернардзінскімі і Зыбіцкай вуліцамі.
Сітуацыйны план . 1801 год
Сітуацыйны план . Канец ХІХ ст
Пасля падаўлення нацыянальна-вызваленчага паўстання 1863-1864 гадоў кляштар бернардзінцаў быў ліквідаваны царскімі ўладамі, а двухпавярховы будынак пераабсталяваны пад турму, у якой утрымліваліся шматлікія ўдзельнікі паўстання.
У 1872г. ў касцёльных мурах быў змешчаны архіў. У пачатку ХХ ст. ў двухпавярховай афіцыне знаходзіўся гарадскі ламбард, а ў астатніх гаспадарчых пабудовах - мінская пажарная каманда.
Архіў. Фота 1900-х гадоў
Пажарная каманда на Вялікай Бернардынскай. Фота 1902 года.
Адзін з першых маршрутаў мінскай конкі ў 1892 годзе таксама прайшоў па бруку былой Бернардзінскай вуліцы, якая ў другой палове ХІХ ст. атрымала назву - Манастырская.
Пачатак вуліцы Манастырскай. Фота 1915 года.
Менавіта адсюль прайшла першая гарадская тэлефонная лінія (1890 г.), якая наладзіла сувязь паміж службай дэпо і пажарнай вежай на сучаснай вул.Маскоўскай (захавалася да нашых дзён). У гэтым кутку горада ў 1874 годзе ўпершыню з'явілася вадаправодная сетка
Бернардынскія муры. Мастак М.Філіповіч 1924год
Менск. Вуліца Бэрнардынская. Фота 1941года.